Testis Kanseri Sonrası Doğurganlık ve Sperm Koruma Yöntemleri

Testis kanseri, erken tanı ve gelişmiş tedavi yöntemleri sayesinde günümüzde yüksek oranda tedavi edilebilen bir hastalıktır. Ancak bu süreçte pek çok erkek için akla gelen en önemli sorulardan biri, “Tedavi sonrasında çocuk sahibi olabilir miyim?” sorusudur.

Testis kanseri tedavisinde uygulanan cerrahi işlemler, kemoterapi veya radyoterapi; sperm üretimi ve doğurganlık üzerinde geçici ya da kalıcı etkiler yaratabilir. Bu nedenle hastalığın tanı aşamasından itibaren doğurganlık planlaması da tedavi sürecinin ayrılmaz bir parçası olmalıdır.

Üroloji uzmanı Prof. Dr. Murat Binbay, testis tümörleri ve erkek üreme sağlığı alanındaki deneyimiyle, hastalara hem kanser tedavisi hem de doğurganlığın korunması konusunda bireyselleştirilmiş yaklaşımlar sunmaktadır.

Testis Kanseri ve Doğurganlık İlişkisi

Testis kanseri doğrudan sperm üretiminden sorumlu dokularda ortaya çıkar. Bu nedenle hem hastalığın kendisi hem de tedavi sürecinde uygulanan cerrahi ve ilaçlar sperm sayısını, hareketliliğini ve kalitesini etkileyebilir.

Bazı hastalarda bu etki geçici olabilir; ancak özellikle ileri evre vakalarda tedavi sonrası sperm üretimi kalıcı olarak azalabilir. Tedavi öncesinde yapılacak basit bir sperm analizi (spermiogram), mevcut üreme potansiyelinin değerlendirilmesi açısından oldukça önemlidir.

Tedavi Öncesi Sperm Dondurma (Sperm Freezing)

Sperm dondurma, testis kanseri tedavisi görecek her erkek için en güvenli ve etkili doğurganlık koruma yöntemidir.
Tedaviye başlamadan önce yapılan bu işlem, gelecekte çocuk sahibi olma şansını korur. Özellikle kemoterapi ve radyoterapi görecek hastalarda sperm hücreleri DNA hasarına uğrayabilir, bu nedenle tedavi öncesi sperm örneği almak kritik önem taşır.

Sperm Dondurma Süreci Nasıl İlerler?

Sperm örneği verme: Mastürbasyon yoluyla alınan semen örneği laboratuvarda analiz edilir.

Dondurma işlemi: Uygun kalitedeki sperm hücreleri -196°C sıvı azot ortamında uzun yıllar boyunca saklanabilir.

Kullanım zamanı: Tedavi tamamlandıktan ve hastanın sağlık durumu elverişli hale geldikten sonra, dondurulmuş spermler tüp bebek (IVF/ICSI) yöntemiyle kullanılabilir.

Tedavi Sonrası Doğurganlık: Ne Zaman ve Nasıl Geri Döner?

Tedavi tamamlandıktan sonra sperm üretiminin normale dönmesi genellikle 6 ila 24 ay arasında gerçekleşir. Bu süre hastalığın evresine, alınan kemoterapi dozuna ve uygulanan cerrahiye göre değişir.

• Orşiektomi (testisin alınması) sonrası, diğer testis sağlıklıysa genellikle sperm üretimi devam eder.
• Kemoterapi sonrası sperm üretimi geçici olarak durabilir, ancak çoğu hastada zamanla toparlanma görülür.
• Radyoterapi tedavisi alındıysa, testis dokusuna yakın bölgelerde hasar kalıcı olabilir.

Bu nedenle, tedavi bitiminden sonra en az 1 yıl boyunca gebelik planlanmaması önerilir. Çünkü bu dönemde sperm DNA bütünlüğü tam olarak düzelmemiş olabilir.

Alternatif Fertilite Koruma Yöntemleri

Bazı durumlarda klasik sperm dondurma mümkün olmayabilir. Bu gibi durumlarda alternatif yöntemler devreye girer:

• Testis dokusu dondurma: Henüz ergenlik öncesi erkek çocuklarda uygulanabilir.
• MikroTESE: Testis dokusundan mikrocerrahiyle sperm toplanır.
• Ejakülat sonrası sperm izolasyonu: Kemoterapi başlamış hastalarda bile, az sayıda sperm elde edilip saklanabilir.

Tedavi Sonrası Cinsel Sağlık ve Psikolojik Etkiler

Testis kanseri ameliyatı sonrası erkeklerde hem fiziksel hem de duygusal etkiler görülebilir. Tek testisin alınması cinsel isteği, testosteron düzeyini veya ereksiyon gücünü genellikle etkilemez; ancak bazı hastalarda psikolojik stres ve “eksiklik hissi” gelişebilir.
Bu süreçte psikolojik destek almak, cinsel yaşamın yeniden sağlıklı şekilde sürdürülebilmesine yardımcı olur.

Yaşam Tarzı ve Beslenme Önerileri

Tedavi sonrası doğurganlığı desteklemek için şu alışkanlıklar önerilir:

• Günde en az 2,5 litre su tüketmek
• Aşırı ısı (hamam, sauna) ve dar iç çamaşırından kaçınmak
• Sigara ve alkol kullanımını bırakmak
• Antioksidan açısından zengin beslenmek (C vitamini, çinko, selenyum)
• Düzenli egzersiz ve stres yönetimi uygulamak

Doğurganlık Koruma Planı Tedavinin Bir Parçasıdır

Testis kanseri tedavisinde başarı oranı günümüzde oldukça yüksektir. Ancak tedavi sonrası yaşam kalitesini belirleyen en önemli faktörlerden biri doğurganlığın korunmasıdır.
Prof. Dr. Murat Binbay’ın da vurguladığı gibi, her hastanın durumu bireyseldir ve kanser tedavisi planlanırken üreme sağlığı da eş zamanlı olarak değerlendirilmelidir.