Nörojenik Mesane

Nörojenik Alt Üriner Sistem Disfonksiyonu (NAÜSD) olarak da bilinen nörojenik mesane, beyin, omurilik veya sinir problemleri nedeniyle mesanenin kontrolünden yoksun hale gelmesi durumudur. Kabaca nörojenik mesane, sinir sistemi ile ilgili problemlerin mesaneyi ve idrara çıkmayı etkilediği bir durumdur. 

Mesanenin sağlıklı halinde, siz boşaltmaya hazır olana kadar idrarı tutmak için birkaç kas ve sinirin birlikte çalışması gerekir. Sinir sinyalleri, beyin ve mesaneyi kontrol eden kaslar arasında gidip gelir. Bu sinirler hastalık veya yaralanma sonucu zarar görürse, kaslar doğru zamanda gerilemeyebilir veya gevşemeyebilir. 

Nörojenik mesane olan kişilerde sinirler ve kaslar senkron içinde çalışmaz. Mesane doğru şekilde dolmayabilir veya boşaltılmayabilir.

Nörojenik mesane ile ilişkili iki ana tip mesane kontrol problemi vardır. İlgili sinirlere ve hasarın doğasına bağlı olarak, aşırı aktif mesane (spastik veya hiper-refleksif) veya az aktif mesane (hipotonik) durumu oluşur.

Mesane Nedir? Mesane Sorunları Nelerdir?

Mesane, pelviste veya alt karın bölgesinde bulunan içi boş bir organdır. Mesanenin iki önemli işlevi vardır:

• İdrarı depolamak.
• İdrar torbası dolduğunda kasılıp, idrarı vücut dışına pompalamak.

İdrar kaçırma, bir kişi idrar akışını kontrol edemediğinde ortaya çıkan durumdur. 

Aşağıdaki durumlardan en az biri olan bireylerde yaşam kalitesi ciddi oranda bozulabilir.

• İdrar mesanede düşük basınçla depolanamıyorsa
• Mesane iyi kasılamadığı için tamamen boşalmıyorsa
• Ani bir işeme isteği gelip kişi tuvalete yetişmekte güçlük çekiyorsa (aşırı aktif mesane olarak bilinen bir durum)

İdrar kaçırmanın (inkontinans) 4 farklı tipi vardır.

• Stres tipi idrar kaçırma: İdrar torbasının çıkışında bulunan sfinkter adı verilen kasların yetersiz kapanması nedeniyle olur.
• Urge tipi idrar kaçırma: Ani bir idrar yapma isteğiyle birlikte istemsiz olarak idrar torbasının kasıldığı ve hasta daha tuvalete yetişemeden idrar kaçırdığı tiptir.
• Miks tip idrar kaçırma: Bir çok kişide yukarıda anlatılan stres tip ve urge tip idrar kaçırma birlikte bulunur.
• Taşma tipi idrar kaçırma: Bir kişinin idrar torbası boşalmıyorsa ve idrar torbasının hissiyatı da bozulmuşsa, hastalar devamlı hissetmeden idrar kaçırır. Nörojen mesanelerde bu tip idrar kaçırma görülebilir.

Sfinkter, vücuttaki herhangi bir deliğin açılış veya kapanışında görev alan kas halkasıdır. Büzgen de denen bu kas insan bedeninde 40'tan fazla yerde bulunur.

Nörojenik Mesane Neden Ortaya Çıkar?

Nörojenik mesane doğuştan geliyor olabilir. Nörojenik mesaneye neden olabilecek doğum kusurları şunları içerir:

Spina bifida (miyelomeningosel): Bu bozukluk, gebeliğin ilk ayında fetüsün omurgası tam olarak gelişmediğinde ortaya çıkar. Miyelomeningosel ile doğan bebeklerde genellikle mesanenin çalışma şeklini etkileyen felç veya zayıflık vardır.

Sakral agenezis: Bu, alt omurganın bazı kısımlarının eksik olduğu bir durumdur.

Serebral palsi: Serebral palsi, bir kişinin vücut hareketini ve duruşunu kontrol etme yeteneğini zayıflatan bir grup kronik (uzun vadeli) bozukluktur. Bu bozukluklar, beynin motor bölgelerinin yaralanmasından kaynaklanır. Serebral palsiye neden olan sorun, bebek henüz anne karnındayken veya doğumdan sonra ortaya çıkabilir. Serebral palsi her zaman bir çocuğun yaşamının ilk yılında görülmez.

Aşağıdakiler dahil çeşitli tıbbi durumlar nörojenik mesaneye neden olabilir:

• İnme
• Parkinson hastalığı
• Multipl Skleroz
• Omurilik yaralanmaları
• Omurga ameliyatları
• Travma ve kazalar
• Merkezi sinir sistemi tümörleri
• Ağır metal zehirlenmesi

Nörojenik Mesanenin Belirtileri Nelerdir?

Nörojenik mesane semptomları kişiden kişiye farklılık gösterir. Ayrıca kişinin sahip olduğu sinir hasarının türüne de bağlıdır. Bazı kişilerde hem aşırı aktif hem de yetersiz mesane semptomları vardır. MS, felç ve herpes zoster (zona) hastalarının her iki tür belirtiye sahip olma olasılığı daha yüksektir.

Nörojenik mesanenin en yaygın semptomu idrara çıkmayı kontrol edememektir. Diğer semptomları şöyle ele alabiliriz:

İdrar Yolu Enfeksiyonu

Aşırı aktif ve yetersiz mesaneye sahip kişiler, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına yakalanabilir. Bunlar genellikle nörojenik mesanenin ilk semptomudur. Tekrarlanan bu hastalığa idrar yolunda büyüyen zararlı bakteriler, virüsler veya mayalar neden olur.

Aşırı Aktif Mesane ile İdrar Kaçırma (İnkontinans)

Aşırı aktif mesanede, kaslar normalden daha fazla sıklıkta kasılır. Bazen bu kasılma, siz tuvalete gitmeye hazır olmadan (inkontinans) idrarın sızmasına neden olur. Aşırı aktif mesane ile, görmezden gelemeyeceğiniz aniden tuvalete gitme dürtüsü hissedersiniz. Bu "gitmeliyim" hissi, hemen tuvalete gitmezseniz idrar kaçıracağınızdan korkmanıza neden olur. Bu dürtüyü hissettikten sonra idrar kaçırabilir ya da kaçırmayabilirsiniz. Sadece birkaç damla idrar sızıntısı olabilir.

Aşırı Aktif Mesanede Sıklık

Başka bir AAM semptomu, gündüz veya gece birçok kez tuvalete gitmektir. İdrar yapma sayısı kişiden kişiye değişir. Ancak birçok uzman, 24 saat içinde 8 kereden fazla tuvalete gitmenin "sık idrara çıkma" olduğu konusunda hemfikir.

Az Aktif Mesane ile İdrar Yapamama/İdrar Tıkanması

Tembel mesanesi olan kişilerde (genellikle diyabet, MS, çocuk felci, sifiliz veya büyük pelvik cerrahi sonrasında görülür), mesane kası gerektiği zaman kasılmayabilir. Üretra çevresindeki sfinkter kasları da doğru şekilde çalışmayabilir. Tembel mesane semptomları ile, sadece bir "damlama" şeklinde idrar üretebilirsiniz. Mesanenizi tam olarak boşaltamayabilirsiniz (idrar retansiyonu). Bazen mesanenizi hiç boşaltamayabilirsiniz (tıkayıcı mesane).

Nörojenik Mesane Hayatınızı Nasıl Etkiler?

Nörojenik mesane semptomları yaşam kalitenizi ciddi şekilde etkileyebilir. Sosyalleşmekten, tatile çıkmaktan veya günlük geziler yapmaktan korkabilirsiniz. İhtiyaç duyduğunuzda banyo bulamayacağınızdan korkabilirsiniz.

Nörojenik mesane işinizi ve ilişkilerinizi etkileyebilir. Kendinizi yorgun, depresif, endişeli ve yalnız hissedebilirsiniz. İdrar kaçırma yaşıyorsanız, sızan idrar bazen cilt problemlerine veya enfeksiyonlara neden olabilir.

Semptomlarınız Varsa Ne Yapmalısınız?

Uzman bir ürolog ile görüşmeniz ve belirtilerinize neyin sebep olduğunu bulmanız önemlidir. Nörojenik mesane semptomları, diğer hastalıkların ve tıbbi problemlerin semptomları gibi görünebilir. Sağlık uzmanınız diğer sorunları ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir.

Bazen nörojenik mesane semptomları daha ciddi mesane sorunlarına yol açabilir. Ancak bir dizi tedavi mevcuttur. Hangi tedavinin sizin için en iyisi olduğuna siz ve sağlık uzmanınız karar verebilirsiniz.

Teşhis

Nörojenik mesane, sinir sistemini ve mesaneyi içerir. Ürologunuz, her ikisinin de sağlığını belirlemek için farklı testler uygulayacaktır.

• Tıbbi geçmiş

Sağlık uzmanınız, tıbbi geçmişinizi anlamak için size birkaç soru soracaktır. Bu, sahip olduğunuz semptomlar, onlara ne kadar süredir sahip olduğunuz ve hayatınızı nasıl değiştirdikleri hakkında bilgi içermelidir. Bir tıbbi geçmiş, geçmiş ve mevcut sağlık sorunlarınız hakkında bilgi içerir. Genellikle kullandığınız ilaçların bir listesine sahip olmalısınız.

• Fizik sınavı

Doktorunuz, semptomlarınıza neden olabilecek bir şey aramak için sizi muayene edecektir. Kadınlarda fizik muayene muhtemelen karnınızı, pelvisinizdeki organları ve rektumunuzu içerecektir. Erkeklerde fizik muayene karın, prostat ve rektumunuzu içerecektir.

• Mesane Günlüğü

Ne sıklıkla tuvalete gittiğinizi ve idrar kaçırdığınızı not edeceğiniz bir mesane günlüğü tutmanız istenebilir. Bu, sağlık uzmanınızın günlük semptomlarınız hakkında daha fazla bilgi edinmesine yardımcı olacaktır.

• Ped Testi

Bu test sırasında, özel bir boyayla işlem görmüş bir ped giyeceksiniz. İdrar kaçırdığınızda ped renk değiştirir.

• İdrar Kültürü: Sağlık uzmanınız, enfeksiyon veya kan testi için idrarınızın bir örneğini bırakmanızı isteyebilir.
• Mesane Taraması: Bu tip ultrason, siz tuvalete gittikten sonra mesanede hala ne kadar idrar olduğunu gösterir.
• Sistoskopi: Bu test sırasında doktor, küçük bir mercekle birlikte dar bir tüpü mesaneye yerleştirir. Bu, semptomlarınızın net olarak neden kaynaklandığını tespit etmeye yardımcı olur.
• Ürodinamik Test: Bu testler, idrar yolunuzun idrarı ne kadar iyi depoladığını ve saldığını kontrol eder. Yapmanız istenebilecek birkaç ürodinamik test vardır. Ne kadar idrar ürettiğinizi ve ne kadar sürdüğünü görmek için özel bir huniye idrara çıkmanız istenebilir. Mesanenizi boşaltmak veya mesaneye su eklemek ve oluşan basıncı kontrol etmek için mesanenize yerleştirilmiş bir kateteriniz olabilir.
• Görüntüleme Testleri: Üroloji uzmanı doktorunuz, durumunuzu teşhis etmek için röntgen ve CT taramaları gibi ek görüntüleme testleri yapmak isteyebilir.

Tedavi Seçenekleri

Nörojenik mesane ciddi bir durumdur, ancak yakından izlendiğinde ve en iyi şekilde tedavi edildiğinde hastalar yaşam kalitelerinde büyük gelişmeler görebilirler.

Nörojenik mesane için özel tedaviye sağlık uzmanınız tarafından aşağıdakilere göre karar verilecektir:

• yaşınız, genel sağlığınız ve tıbbi geçmişiniz
• sinir hasarının nedeni
• semptomların türü
• semptomların şiddeti
• belirli ilaçlar, prosedürler veya tedavilere toleransınız
• durumun gidişatı için beklentileri

Aşırı aktif mesane ile ilişkili semptomlarınızı yönetmek için size aşağıda listelenen tedavi seçenekleri sunulabilir.

1- Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Daha az ciddi sinir hasarı olan birçok hasta için kullanılan ilk tedaviler genellikle yaşam tarzı değişiklikleridir.

• Gecikmiş İşeme: İdrara çıkmayı birkaç dakika geciktirerek başlarsınız. Zamanı yavaşça birkaç saate çıkarırsınız. Bu, bir dürtü hissettiğinizde bile işemeyi nasıl erteleyeceğinizi öğrenmenize yardımcı olur.
• Planlı İşeme: Bu yöntemle, tuvalete gitmenin günlük programını takip edersiniz. Dürtü hissettiğinizde gitmek yerine, gün içinde belli saatlerde tuvalete gidersiniz
• Egzersiz Yapma: Bazıları bu egzersizlere "hızlı hareketler" diyor çünkü pelvisinizdeki kasları birkaç kez hızla sıkıp bırakıyorsunuz. Bu "gitmeliyim" hissini aldığınızda, pelvik taban kaslarınızı olabildiğince çabuk sıkın ve gevşetin. Gitme dürtüsü hissettiğinizde art arda birkaç kez "hızlı vuruşlar" yapın. Bu, sinir sisteminize bir mesaj gönderir ve sıkmayı durdurmak için mesanenize geri döner. Mesaneniz sıkışmayı bırakıp gevşemeye başladığında, "gitme" hissiniz azalmalıdır.
• Mesane Günlüğü: Birkaç günlüğüne tuvalete giderken yazmak doktorunuzun semptomlarınızı daha iyi anlamasına yardımcı olabilir. Örneğin, belirli bir tür yiyecek yedikten veya içtikten sonra semptomlarınız daha mı kötü? Yeterince sıvı içmediğinizde daha mı kötüler?
• Diyet Değişiklikleri: Kilo kaybı ve "mesaneyi tahriş eden" yiyecek ve içecek alımınızı sınırlandırmak yardımcı olabilir. Kahve, çay, alkol, soda, gazlı içecekler, turunçgiller ve baharatlı yiyeceklerden uzak durmanız istenebilir.

2- İlaçlar

Yaşam tarzı değişiklikleri yeterince yardımcı olmazsa ilaçlar kullanılabilir. Nörojenik mesane semptomları için bazı ilaçlar aşırı aktif mesane kaslarını gevşetir. Diğer ilaçlar mesanenizin kasılmasını önlemeye yardımcı olabilir.

Bazı ilaçlar deri yoluyla bir jel veya bir yama ile verilir.

Botulinum toksini (Botox®) ile yapılan enjeksiyonlar, beyin veya omurilik hastalığı veya yaralanması nedeniyle aşırı aktif mesaneye sahip hastalara yardımcı olmak için kullanılır. Mesane kasına enjekte edildiğinde, bu ilaç çok sık kasılmasını önlemeye yardımcı olabilir. Zamanla bu tedavi geçerliliğini yitirebilir. 6 ay ile bir yıl içinde tekrarlanması gerekebilir.

Bir ürolog, idrar retansiyonu (mesanenizi tamamen boşaltmamak) dahil olmak üzere yan etkileri izlemek için sizi yakından takip etmelidir. Enjeksiyonlardan sonra mesanenizi tamamen boşaltmada sorun yaşıyorsanız, en azından kısa bir süre için mesanenizi boşaltmak için bir kateter (ince, içi boş tüp) kullanmanız gerekebilir.

3- Nöromodülasyon Terapisi

Bu terapi, sinirlere elektrik veya ilaç veren bir grup tedaviye verilen isimdir.