Böbrek taşı ameliyatı, hastanın böbreklerinde kristalleşmiş halde bulunan taşların cerrahi yöntemle alınması prosedürüdür. Böbrekte bulunan taşın boyutu ve konumu göz önünde bulundurularak gerçekleştirilen böbrek taşı ameliyatı endoskopik yani kapalı olarak yapılır.
Böbrek taşlarının alınması operasyonlarında tüm dünyada açık cerrahi yerine endoskopik cerrahi tercih edilmektedir. Hastanın sırt bölgesinde yapılan bir kesiden böbreğe ulaşılarak operasyon gerçekleştirilir.
Perkütan Nefrolitotomi (PNL)
Perkütan Nefrolitotomi (PNL), böbrek taşı ameliyatının tıp dünyasındaki adıdır. Küçük bir ameliyat kesisinden girilerek yapılan PNL, hızlı iyileşme olanağı gibi avantajlar sağlamaktadır. Ancak PNL ameliyatı aşağıdaki durumları bulunan hastalar için uygun olmayabilir:
- hamilelik
- tedavi edilmemiş idrar yolu enfeksiyonu
- ameliyat sırasında yüksek kanama riski bulunması
PNL ameliyatında böbrekte bulunan taşların konumu röntgen ile tespit edilir. Hasta genel yada epidural anestezi altında gerçekleştirilir.
Perkütan Nefrolitotomi ameliyatı taşın bulunduğu alana girişin yapıldığı kanalın büyüklüğüne göre 4 tipe ayrılır:
- Mikro PNL: Genişletme işlemi 2 mm ölçüsünde uygulanır.
- Ultra-mini PNL: Genişletme işlemi 4 mm ölçüsünde uygulanır.
- Mini PNL: Genişletme işlemi 5-7 mm ölçüsünde uygulanır.
- Standart PNL: Genişletme işlemi 8-10 mm ölçüsünde uygulanır.
Böbrek taşı büyüklüğü, konumu ve yapısal özelliklerine göre bu 4 tip PNL'den birisi tercih edilir. Seçilen PNL yöntemi ile böbrekteki taş temizlenir ve yeniden oluşmaması sağlanır.
Anestezi uygulaması sonrasında böbrek taşı ameliyatının 2 aşaması bulunur.
İlk Aşama: Sistoskop ile hastanın idrar deliğinden girilir. Taşın bulunduğu böbreğe uzanacak şekilde bir tüp (kateter) yerleştirilir. Böbreğe ayırt edici (kontrast) bir madde enjekte edilir ve böbrek X-ray ışınları sayesinde röntgende görünür hale getirilir.
Son Aşama: Röntgende görüntülenen böbrek taşı bulunan böbreğe özel bir iğne yardımı ile ince bir tel sokulur. Tel sayesinde böbreğe 1 cm çapında bir boru yerleştirilir. Bu yol içinde 30 cm uzunluğunda nefreskop isimli bir alet uzatılır. Nefreskop aydınlatmalı bir sisteme sahiptir. Cerrah hastanın böbrek içini bu alet yardımıyla görebilir. Nefreskopun içinden uzatılan başka bir çubuk yardımıyla taşlar parçalanır. Taş parçaları basket yada emme sistemi ile dışarı çekilir.
PNL ameliyatı olan hastaya nefrostomi işlemi uygulanır. Yani hastanın karnında arka tarafa yakın kısmına idrar drenajı için kateter konur. PNL sonrasında kanaması olmayan hastalara ise double J isimli bir tel takılır. Double J takılan hastada nefrostomi kateteri işlemine gerek yoktur.
Böbrek Taşı Ameliyatı (PNL) Sonrası
Ameliyat sonrasında hastaya bir idrar sondası takılır. Bu sonda ameliyatın sonrasındaki ilk gün alınır.
Ameliyat sonrasında hastanın kanaması yoksa ve Double J kateteri takıldıysa ertesi gün taburcu etme işlemi yapılabilir. Takılan Double J kateter 1. ayın sonunda alınır.
Ameliyatı takip eden 1. ayın sonunda hastaya röntgen filmi çekilir ve böbrekte taştan geriye kalan parçalar olup olmadığı kontrol edilir.
Bazı durumlarda hastalar ameliyat sonrasında idrar sızması yaşayabilir. Bu durumun kendiliğinden geçmesi beklenir.
PNL Ameliyatının Riskleri
Böbrek taşı kırma konusunda PNL ameliyatı oldukça başarılı sonuçlar verse de bazı riskleri vardır. Bu riskleri en aza indirmek ve hastada komplikasyon oluşmasını engellemek çoğunlukla doktorun elindedir.
Tecrübeli bir üroloji uzmanı PNL ameliyatı ile hastasını böbrek taşından tamamen kurtarabilir. Tecrübesiz ellerde ise PNL istenmeyen sonuçlar doğurabilir.
>> Böbrek taşı ameliyatında tecrübeli doktorun önemi
Ameliyat sonrasında kanama görülebilir. Kanamanın yoğunluğuna göre hastaya kan nakli yapılması gerekebilir.
Kanama eğer ameliyat yapılan böbrekte olursa (binde 2 oranında) hastaya böbrek anjiografisi yapılır ve kanama durdurulur. Eğer durum kötüye gidiş gösteriyorsa ameliyat ile kanayan böbreğin alınması gerekebilir.
Nadir durumlarda böbrekte kırılan taşların içindeki bakteriler kana karışabilir. Bu durum enfeksiyona neden olur. En kötü senaryoda hasta koma girebilir. (yüzde 1 oranında)
Nadir durumlarda ameliyat esnasında bağırsak yaralanmaları olabilir. Böyle bir durumda ek bir ameliyat ile bağırsakların onarılması gerekir. (binde 1 oranında)