Hematüri, yani idrarda kan görülmesi, hem erkeklerde hem de kadınlarda endişe verici bir durum olabilir. İdrarda kan görülmesi, çoğu zaman zararsız sebeplerden kaynaklansa da, ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Kadınlarda idrardan sonra peçeteye kan bulaşması gibi durumlar, bu sorunun farklı yönlerini ortaya koyabilir.
İdrarınızda açıkça görülebilen kana 'makroskopik hematüri' denirken, sadece mikroskop altında tespit edilebilen kan hücrelerine 'mikroskopik hematüri' adı verilir. İdrarda kan pıhtısı bulunması veya idrardan kan gelmesi, özellikle kadınlar arasında daha sık rastlanan bir durumdur ve bu belirtiler, altta yatan sebeplerin anlaşılmasında önemli ipuçları sunar.
Bu semptomlar, idrar yolu enfeksiyonlarından böbrek hastalıklarına kadar geniş bir yelpazede değerlendirilmelidir. İdrarda kanın nedenleri arasında enfeksiyonlar, taşlar veya diğer ürolojik durumlar yer alabilir. Hem erkeklerde hem de kadınlarda görülen bu durum, derinlemesine bir inceleme ve doğru teşhis gerektirir.
Tedavi yöntemleri, kanamanın kaynağına ve altta yatan hastalığın ciddiyetine göre değişkenlik gösterir.
İdrarda Kan Görülmesinin Nedenleri
Hematüride böbrekleriniz - veya idrar yolunuzun diğer bölümleri - kan hücrelerinin idrarla sızmasına izin verir. Aşağıdakiler dâhil çeşitli sorunlar bu sızıntıya neden olabilir:
İdrar yolu enfeksiyonları: Bunlar, bakteriler vücudunuza üretra yoluyla girip mesanenizde çoğaldıklarında meydana gelir. Belirtiler idrar yapmada kalıcı bir dürtü, idrarla ağrı ve yanma ve aşırı derecede güçlü kokan idrar içerebilir.
Böbrek enfeksiyonları (piyelonefrit): Bunlar, bakteriler böbreklerinize kan dolaşımınızdan girdiğinde veya üreterlerinizden böbreklerinize geçerken ortaya çıkabilir. Belirti ve semptomlar genellikle mesane enfeksiyonlarına benzer, ancak böbrek enfeksiyonlarının ateş ve ağrıya neden olma olasılığı daha yüksektir.
Bir mesane veya böbrek taşı: Konsantre idrardaki mineraller bazen böbreklerinizin veya mesanenizin duvarlarında kristaller oluşturur. Zamanla, kristaller küçük, sert taşlar haline gelebilir. Taşlar genellikle ağrısızdır, bu yüzden bir tıkanmaya neden olmadıkça muhtemelen onlara sahip olduğunuzu bilemezsiniz. Mesane veya böbrek taşları da hem brüt hem de mikroskobik kanamalara neden olabilir.
Büyümüş prostat: Mesanenin hemen altında ve üretranın üst kısmını çevreleyen prostat bezi, erkekler orta yaşa yaklaşırken sıklıkla büyür. Daha sonra idrar yolunu sıkıştırarak idrar akışını kısmen bloke eder. Büyütülmüş bir prostatın (iyi huylu prostat hiperplazisi veya BPH) belirti ve semptomları idrar yapmada zorlanma, idrarda acil veya kalıcı bir ihtiyaç ve idrarda görünür veya mikroskobik kan içerir. Prostat enfeksiyonu (prostatit) aynı belirti ve semptomlara neden olabilir.
Diğer Hematüri Nedenleri
Böbrek hastalığı: Mikroskobik üriner kanama, böbreklerin filtreleme sisteminin iltihabı olan Glomerülonefritin sık görülen bir belirtisidir. Glomerülonefrit, diyabet gibi sistemik bir hastalığın parçası olabilir veya kendi başına oluşabilir. Viral veya strep enfeksiyonları, kan damarı hastalıkları (vaskülit) ve böbreklerde (glomerüllerde) kanı filtre eden küçük kılcal damarları etkileyen IgA nefropatisi gibi immün problemler glomerülonefriti tetikleyebilir.
Kanser: Görünür idrarda kanama ileri böbrek, mesane veya prostat kanseri belirtisi olabilir. Ne yazık ki, erken dönemde bu kanserlerin daha fazla tedavi edilebildiği durumlarda belirti veya semptom olmayabilir.
Kalıtsal bozukluklar: Kırmızı kan hücrelerinde hemoglobinin kalıtsal bir bozukluğu olan Orak hücreli anemi, hem görünür hem de mikroskobik hematüri olmak üzere idrarda kana neden olur.
Böbrek hasarı: Böbreklerinize bir kaza veya temastan kaynaklanan bir darbe veya diğer yaralanmalar idrarınızda gözle görülebilir kana neden olabilir.
İlaçlar: Anti-kanser ilacı siklofosfamid ve penisilin idrarda kanamaya neden olabilir. Görünür idrar kanı bazen aspirin ve kan inceltici heparin gibi bir antikoagülan alırsanız ve ayrıca mesanenizin kanamasına neden olan bir durumunuz varsa oluşur.
Yorucu egzersiz: Yorucu egzersizlerin brüt hematüriye yol açması nadirdir ve nedeni bilinmemektedir. Travma mesane, dehidrasyon veya sürekli aerobik egzersiz ile oluşan kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla bağlantılı olabilir.
Genellikle hematüri nedeni tespit edilemez.
Risk faktörleri
Hemen hemen herkes - çocuklar ve gençler dahil - idrarda kırmızı kan hücrelerine sahip olabilir. Bunu daha muhtemel yapan faktörler şunlardır:
- Yaş: 50 yaşından büyük erkeklerin çoğunda prostat bezinin genişlemesinden dolayı ara sıra hematüri görülür.
- Yeni bir enfeksiyon: Viral veya bakteriyel bir enfeksiyondan sonra (böbrek üstü glomerülonefrit) böbrek iltihabı, çocuklarda gözle görülür idrar kanının önde gelen nedenlerinden biridir.
- Bazı ilaçlar: Aspirin, nonsteroid antiinflamatuar ağrı kesiciler ve penisilin gibi antibiyotiklerin idrarda kanama riskini arttırdığı bilinmektedir.
- Yorucu egzersiz: Uzun mesafeli koşucular özellikle egzersize bağlı idrarda kanamaya meyillidir.
Teşhis
Aşağıdaki testler ve muayeneler idrarınızda kanın nedenini bulmada kilit bir rol oynar:
- Tıbbi geçmişinizin bir tartışmasını içeren fiziksel sınav
- İdrar testleri: Kanamanız idrar tahlili (idrar tahlili) yoluyla keşfedilse bile, idrarınızın hala kırmızı kan hücreleri içerip içermediğini görmek için başka bir test yaptırmanız muhtemeldir. Bir idrar tahlili ayrıca idrar yolu enfeksiyonu veya böbrek taşlarına neden olan minerallerin varlığını da kontrol edebilir.
- Görüntüleme testleri: Çoğu zaman, hematüri nedenini bulmak için bir görüntüleme testi gerekir. Doktorunuz BT veya MRI taraması veya ultrason muayenesi önerebilir.
- Sistoskopi: Doktorunuz, mesaneyi ve üretrayı hastalık belirtileri açısından incelemek için küçük bir kamerayla donatılmış dar bir tüpü mesanenize geçirir.
Bazen, idrar kanamasının nedeni bulunamayabilir. Bu durumda, doktorunuz özellikle mesane kanseri için sigara içme, çevresel toksinlere maruz kalma veya radyasyon tedavisi öyküsü gibi risk faktörleri varsa, düzenli takip testleri önerebilir.
İdrarda Görülen Kan İçin Tedavi Seçenekleri
Hematüri, yani idrardaki kanın varlığı, çeşitli sağlık sorunlarından kaynaklanabilir ve bu da tedavi yaklaşımlarının çeşitliliğini gerektirir. Tedavinin temel amacı, hem rahatsızlığı hafifletmek hem de potansiyel olarak ciddi altta yatan nedenleri ele almak olmalıdır.
İdrar yolu enfeksiyonları sıkça karşılaşılan bir neden olduğundan, bu durumlarda genellikle antibiyotik tedavisi önerilir. Antibiyotikler, enfeksiyonun neden olduğu mikroorganizmaları hedef alarak idrar yolu enfeksiyonlarını temizler ve idrardaki kanın ortadan kalkmasını sağlar.
Büyümüş prostat, özellikle yaşlı erkeklerde görülen bir durumdur ve idrarda kan görülmesine neden olabilir. Bu durumda kullanılan reçeteli ilaçlar, prostatın boyutunu azaltarak semptomları hafifletebilir ve idrar akışını normalleştirebilir.
Mesane veya böbrek taşları da idrarda kan görülmesine neden olabilir. Şok dalgası tedavisi, bu taşları parçalayarak daha kolay atılmalarını sağlar. Bu yöntem, özellikle büyük taşların tedavisinde etkili olabilir.
Bazı durumlarda, özellikle idrarda kanın miktarı az ve geçici ise, özel bir tedaviye gerek kalmayabilir. Ancak, idrardaki kanın sürekli veya tekrarlayan bir durum olması, daha derinlemesine bir inceleme ve tedavi gerektirebilir.
Tüm tedavi yöntemlerinde önemli olan, kişinin sağlık durumu, yaşı ve idrarda kanın altında yatan neden gibi faktörleri göz önünde bulundurarak, bireyselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturmaktır. Bu, hem etkinlik açısından hem de hasta konforu ve güvenliği açısından kritik öneme sahiptir.
