Gleason skoru, prostat kanserinin agresifliğini ve yayılma potansiyelini belirlemek için kullanılan bir sistemdir. 1966 yılında Dr. Donald Gleason tarafından geliştirilen bu sistem, kanser hücrelerinin mikroskop altında nasıl göründüğüne dayanarak bir derecelendirme yapar. Prostat kanseri teşhisi alan hastalar için Gleason skoru, tedavi planının belirlenmesinde kritik bir faktördür.
Gleason skoru sınıflandırması şu amaçlar için kullanılır:
- Kanserin agresifliğini belirlemek: Hücrelerin ne kadar anormal göründüğünü değerlendirir.
- Tedavi planlamasına yardımcı olmak: Daha yüksek bir skor, daha agresif bir kanser anlamına gelir ve tedavi seçeneklerini etkileyebilir.
- Hastalığın seyrini tahmin etmek: Skor ne kadar düşükse, kanserin yavaş ilerleme olasılığı o kadar yüksektir.
Gleason Skoru Nasıl Hesaplanır?
Gleason skoru, iki farklı hücresel paternin derecelendirilmesi ile hesaplanır. Patolog, prostat biyopsisinden alınan dokuları mikroskop altında inceler ve hücreleri 1 ile 5 arasında bir derecelendirmeye tabi tutar:
- İlk Derecelendirme (Primer Skor): Örnek alınan dokuda en yaygın görülen hücre paternine verilen skordur.
- İkinci Derecelendirme (Sekonder Skor): En sık ikinci görülen hücre paternine verilen skordur.
- Toplam Gleason Skoru: Bu iki skorun toplanmasıyla elde edilir (örneğin, 3+4=7 veya 4+5=9 gibi).
Gleason Derecelendirme Skalası
- 1 ve 2: Normal hücrelere çok benzer, ancak klinik olarak artık kullanılmamaktadır.
- 3: Orta derecede farklılaşmış hücreler.
- 4: Anormal görünen, agresif büyüme eğiliminde olan hücreler.
- 5: Tamamen düzensiz, hızla büyüyen ve yayılan kanser hücreleri.
Gleason Skorlarının Anlamları
Toplam Gleason skoru genellikle 6 ile 10 arasında değişir ve şu şekilde yorumlanır:
Gleason 6 (3+3) → Düşük Dereceli Kanser
- Hücreler normal hücrelere oldukça benzerdir.
- Kanser yavaş büyür ve genellikle prostat dışına yayılmaz.
- Çoğu durumda aktif izlem (yakın takip) önerilir, cerrahi veya radyoterapi gerekmeyebilir.
Gleason 7 (3+4 veya 4+3) → Orta Dereceli Kanser
- 3+4 = 7: Daha çok düşük-orta riskli kabul edilir.
- 4+3 = 7: Daha agresif olabilir, tedavi seçenekleri daha dikkatli değerlendirilmelidir.
- Hastaya özel cerrahi, radyoterapi veya ilaç tedavisi seçenekleri düşünülebilir.
Gleason 8 (4+4) → Yüksek Dereceli Kanser
- Kanser daha hızlı büyüyebilir ve yayılma potansiyeli yüksektir.
- Genellikle cerrahi, radyoterapi ve sistemik tedaviler (hormon tedavisi vb.) gereklidir.
Gleason 9-10 (4+5, 5+4, 5+5) → Çok Yüksek Dereceli Kanser
- En agresif formdur ve metastaz yapma olasılığı yüksektir.
- Çoklu tedavi seçenekleri gerekebilir.
- Hormon tedavisi ve immünoterapi gibi yöntemler devreye girebilir.
Gleason Skorunu Etkileyen Faktörler
- Tümörün Evresi ve Boyutu: Erken evrede tespit edilen prostat kanserleri daha iyi bir prognoza sahiptir.
- Genetik ve Biyolojik Faktörler: Bazı hastalar hedefe yönelik tedavilere daha iyi yanıt verebilir.
- Hastanın Genel Sağlık Durumu: Kalp-damar hastalıkları, diyabet gibi ek hastalıklar tedavi sürecini etkileyebilir.
- Tedaviye Uyum: Düzenli takip ve tedavi protokollerine uyum sağlamak, tedavi başarısını artırır.
Gleason Skoru Neden Önemlidir?
Gleason skoru, prostat kanseri teşhisinde en önemli belirleyicilerden biridir. Doğru değerlendirme, en uygun tedavi planının belirlenmesini sağlar. Eğer prostat kanseri teşhisi aldıysanız, doktorunuzla Gleason skorunuz hakkında detaylı bir görüşme yaparak en iyi tedavi seçeneklerini değerlendirmeniz önemlidir.
Erken teşhis ve doğru tedavi ile prostat kanseri kontrol altına alınabilir ve sağlıklı bir yaşam sürdürülebilir.
